دندان عقل چیست و در کجای دهان قرار دارد؟

دندان‌های عقل، آخرین دندان‌هایی هستند که فرایند رشد و تکامل خود را در دهان کامل می‌کنند. این مجموعه، شامل چهار دندان عقل می‌باشد که در قسمت پشتی دندان‌های آسیاب و در هر دو طرف فک‌های بالا و پایین، رشد می‌کنند. سن شروع رشد این دندان‌ها، بین هفده الی بیست‌وپنج‌سالگی می‌باشد.

رشد این دندان‌ها معمولاً با درد همراه بوده و ممکن است به دندان‌های مجاور فشار وارد کنند و آن‌ها را از ردیف دندان‌ها خارج کند. رشد دندان‌های عقل، حتی ممکن است با عفونت و یا پوسیدگی ریشه‌های دندان‌های مجاور، همراه باشد.

درصورتی‌که برای رشد دندان‌های عقل فضای کافی در دهان وجود نداشته باشد، ممکن است این دندان‌ها، منحرف و یا کج شوند. در مواردی عدم وجود فضای کافی برای رشد در دهان، می تواند باعث شود که دندان‌های عقل قادر نباشند از بافت لثه خارج شوند.

اشکال مختلف رشد دندان‌های عقل

دندان های عقل می توانند به این چهار شکل رشد کنند:

• حرکت زاویه دار به سمت دندان های دیگر که اصطلاحاً به آن مولر دوم نیز گفته می‌شود.
• حرکت زاویه دار به سمت قسمت پشتی دهان
• رشد زاویه‌دار نسبت به دندان‌های دیگر
• رشد و حرکت منظم و عمودی مثل سایر دندان‌ها

آیا کشیدن دندان‌های عقل ضرورت دارد؟

رشد دندان های عقل، حتی اگر همراه با درد نباشد، می تواند مشکلات مختلفی به همراه داشته باشد. به همین علت است که اکثر دندان‌پزشکان توصیه می‌کنند که این دندان‌ها پیش از ایجاد آسیب‌های جبران‌ناپذیر از دهان خارج شوند. از طرفی بعضی از دندان‌پزشکان و متخصصان ارتودنسی معتقد هستند که می‌توان با مراقبت و تحت نظر گرفتن دندان‌های عقل، آن‌ها را نگه داشت.

کشیدن دندان‌های عقل می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد ازجمله این عوارض می‌توان به تورم در محلی که دندان قبلاً وجود داشته، ریسک عفونت، خطر خونریزی، حساسیت به ماده بی‌حسی و دیگر عوارض ناشی از جراحی، اشاره کرد؛ اما خارج نکردن این دندان‌ها، ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد. در اینجا به پنج مورد از مهم‌ترین عوارض احتمالی نکشیدن دندان‌های عقل، اشاره می‌کنیم:

1. به هم ریختن نظم دندان‌های مجاور: درصورتی‌که در دهان فضای کافی برای رشد دندان‌های عقل وجود نداشته باشد، این دندان‌ها به دندان‌های مجاور فشار وارد می‌کنند. این فشار واردشده به سایر دندان‌ها، می‌تواند نظم و ترتیب قرارگیری آن‌ها را بر هم زند. در این صورت شما مجبور می‌شوید، زمان و هزینه قابل‌توجهی را برای انجام ارتودنسی و بازگرداندن دندان‌ها به حالت اولیه صرف کنید.
2. آسیب به دندان های مجاور: در صورتی که دندان های عقل فشار زیادی به دندان‌های مجاور خود وارد کنند، ممکن است استخوان فک در این محل دچار سائیدگی شده و دندان‌های مجاور آسیب ببینند.
3. التهاب لثه و عفونت: فضای کم و وارد آمدن فشار به دندان‌ها، می‌تواند باعث ایجاد التهاب و عفونت در لثه‌ها شود.
4. مشکلات بهداشتی در مراقبت از دندان‌ها: حتی در صورتی‌ که دندان های عقل شما درد و مشکلی ایجاد نکنند، بازهم سلامت دندان‌های شما در خطر خواهد بود. چراکه فضاهای اطراف دندان‌های عقل به‌راحتی در دسترس نبوده و شما قادر نخواهید بود به‌خوبی آن‌ها را تمیز کنید. به همین دلیل دندان‌های عقل، می‌توانند به محل مناسبی برای تجمع باکتری‌ها تبدیل شوند. طبیعی است که این امر می‌تواند سلامت دندان‌ها و فک شمارا به خطر بی اندازد.
5. کیست ها و تومورهای استخوان فک: فشار وارده بر دندان عقل، می تواند باعث ایجاد کیست ها و تومورهایی در ناحیه فک شما شود. این تومورها می‌توانند باعث ایجاد درد در مفاصل فک شوند.

بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل

به‌طورکلی، زمان خاصی برای کشیدن دندان‌های عقل وجود ندارد. عواملی مانند شدت درد، تأثیری که رشد این دندان‌ها بر سایر دندان‌ها داشته است، بررسی عفونت‌های احتمالی و … می‌توانند بر تعیین زمان مناسب، برای انجام جراحی عمل کشیدن دندان عقل، مؤثر باشند.

دندانپزشک با بررسی این عوامل و عکس های رادیولوژی، می تواند تشخیص دهد که آیا زمان مناسب برای کشیدن دندان‌های عقل فرا رسیده است یا نه.

روند جراحی دندان عقل به چه صورت است؟

جراحی دندان عقل، معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. در این جراحی تا حدی که دندان عقل قابل‌رؤیت باشد، لثه را برش می‌زنند. سپس با ابزاری، مایع اطراف دندان را خارج می‌کنند. درصورتی‌که دندان به‌راحتی خارج نشود، ممکن است دندان‌پزشک آن را به دو قسمت تقسیم کرده و سپس خارج نماید. سپس محل شست‌وشو داده می‌شود و لثه بخیه زده خواهد شد.

مراقبت‌ها و دستورالعمل‌های پس از جراحی کشیدن دندان عقل

رعایت دستورالعمل‌های پزشک، پس از عمل جراحی کشیدن دندان عقل، بسیار مهم بوده و در صورت عدم رعایت این دستورالعمل ممکن است عفونت ایجاد شود. این توصیه‌ها شامل موارد زیر می‌باشد:

• پس از کشیدن دندان عقل تا یک هفته از خوردن غذاهای سفت پرهیز کنید و از غذاهایی مانند سوپ استفاده کنید.
• خوردن خوراکی‌هایی که ممکن است لابه‌لای دندان‌های شما گیر کنند تا یک هفته ممنوع خواهد بود.
• از انجام ورزش های سنگین پرهیز کنید.
• در صورت وجود درد، می توانید از مسکن ها استفاده کنید.
• دهان خود را با محلول آب و نمک شست و شو دهید.
• از کشیدن سیگار جدا خودداری کنید.
• در صورتی که درد تا مدت طولانی ادامه پیدا کرد، به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.
• هرگونه نگرانی درباره روند بهبودی را با دندان‌پزشک خود، درمیان بگذارید.
• ورم ناحیه معمولاً پس از یک هفته فروکش می‌کند؛ اما شما می‌توانید، با کمک کمپرس سرد تا حدی آن را کاهش دهید.

سخن آخر

برای جلوگیری از مشکلاتی که ممکن است در اثر رشد دندان‌های عقل برای شما به وجود آیند، بهتر است هر شش ماه یک‌بار به دندان‌پزشک و یا متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.